Top 12 nét văn hóa đẹp nhất ngày Tết Nguyên Đán của người Việt Nam

Hàng năm, cứ đến ngày 23 tháng Chạp âm lịch, người dân Việt Nam lại chuẩn bị mâm cơm cúng, tiễn ông Công, ông Táo về trời. Đây là một nét văn hóa đặc sắc của người Việt, được lưu truyền qua nhiều thế hệ.

Trong tín ngưỡng dân gian Việt Nam, sự tích ông Công, ông Táo bắt nguồn từ ba vị thần Thổ Công, Thổ Địa, và Thổ Kì của Lão giáo Trung Quốc, nhưng đã được Việt hóa thành câu chuyện về hai ông và một bà, đại diện cho thần đất, thần nhà, và thần bếp núc.

Người Việt tin rằng vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, Táo Quân sẽ cưỡi cá chép lên trời để báo cáo với Ngọc Hoàng về những việc làm ăn và cách cư xử của gia đình trong năm qua. Đến đêm giao thừa, Táo Quân mới trở lại trần gian để tiếp tục trông coi việc bếp núc.

Vì Táo Quân biết rõ mọi chuyện trong nhà, nên để được phù hộ may mắn trong năm mới, người ta thường chuẩn bị lễ tiễn ông Công, ông Táo rất chu đáo. Lễ vật có thể bao gồm: ba bộ quần áo Táo Quân, tiền vàng, mâm cỗ mặn, bánh kẹo, cá chép sống hoặc bằng giấy... Lễ cúng thường được thực hiện trước 12 giờ trưa, sau đó hóa vàng đồ lễ. Nếu có cá sống, người ta sẽ thả xuống sông, hồ tùy theo khu vực sinh sống.

Bên cạnh việc ăn Tết, thưởng thức vẻ đẹp của hoa và thú chơi hoa tao nhã cũng là một nét văn hóa đặc trưng của người Việt từ xa xưa. Đây không chỉ là thú vui thanh cao mà còn mang ý nghĩa tinh thần sâu sắc trong dịp Tết. Hai loại hoa biểu tượng cho ngày Tết là đào ở miền Bắc và mai ở miền Nam.

Hai loại hoa này phổ biến đến mức hầu như gia đình nào cũng trang trí trong nhà dịp Tết. Ngoài ra, các loại hoa khác như hoa cúc, hoa hồng, hoa lan, hoa đồng tiền... cũng được ưa chuộng để thờ cúng và trang trí, góp phần tô điểm cho mùa xuân thêm rực rỡ. Những bông hoa tươi thắm không chỉ làm đẹp không gian mà còn mang lại cảm giác ấm áp, sum vầy cho gia đình.

Không chỉ hoa, các loại cây ăn quả như quất cảnh, quýt cảnh, bưởi tạo hình... cũng được dùng để trang trí. Những cây này được tạo dáng công phu, cành lá xanh mướt, quả chín mọng vàng óng, tượng trưng cho sự sung túc, mong ước một năm mới đầy tài lộc và thành công.

Song song với thú chơi hoa, việc bày biện mâm ngũ quả trên bàn thờ cũng là một phần không thể thiếu. Mâm ngũ quả thể hiện ước nguyện của gia chủ về một năm mới bình an, thịnh vượng. Theo quan niệm ngũ hành, năm loại quả tượng trưng cho sự sinh sôi, phát triển.

Trong khi người miền Bắc không quá khắt khe trong việc chọn quả, thì người miền Nam lại kiêng kỵ những loại quả có tên mang ý nghĩa không may mắn như cam (cam chịu), lê (lê lết)... và ưu tiên chọn quả có vị ngọt, tránh vị đắng, cay.

Đối với nhiều gia đình Việt, Tết là dịp đặc biệt để đoàn tụ, nhất là khi con cháu học tập hay làm việc xa nhà. Đây là nét văn hóa đặc trưng thể hiện tình cảm gắn bó, yêu thương giữa các thành viên trong gia đình.

Bữa cơm tất niên thường được tổ chức vào chiều 30 Tết, khi mọi công việc đã hoàn tất. Cả gia đình quây quần bên mâm cơm ấm cúng, trong không khí trầm hương thoang thoảng. Đây là khoảnh khắc mọi người cùng ăn uống, trò chuyện và chia sẻ những câu chuyện trong năm.

Mâm cơm tất niên thường có các món ăn truyền thống như bánh chưng, giò, dưa hành... Bữa cơm cũng là dịp để con cháu báo cáo với ông bà, cha mẹ về những việc đã làm trong năm, đồng thời nhận được lời khuyên về học hành, công việc và cách ứng xử trong gia đình.

Bữa cơm này còn là dịp để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo với những người đã khuất. Bữa cơm tất niên mang ý nghĩa sâu sắc, là khoảnh khắc xúc động nhất trong năm. Sau một năm bận rộn, mọi người trở về nhà, cùng nhau chia sẻ những câu chuyện đời thường, công việc và những khó khăn đã trải qua.

Dù mâm cỗ đơn sơ hay thịnh soạn, tình cảm gia đình vẫn luôn tràn đầy. Mỗi vùng miền có cách cúng khác nhau, nhưng dù là người Bắc, Nam, miền Trung hay miền Tây, bữa cơm tất niên luôn là dịp để mọi người gác lại những muộn phiền, chúc nhau một năm mới an lành, hạnh phúc và thành công.

Lễ đón giao thừa là thời khắc thiêng liêng nhất trong năm, đánh dấu sự chuyển giao giữa năm cũ và năm mới. Đây là khoảnh khắc trời đất giao hòa, âm dương hòa quyện, mang đến nguồn năng lượng mới cho vạn vật và con người. Mọi gia đình đều chuẩn bị chu đáo để đón nhận thời khắc này với hy vọng về một năm mới an khang, thịnh vượng.

Nét đẹp văn hóa của giao thừa thể hiện sự hiếu kính với tổ tiên và các bậc thần linh. Đây cũng là dịp để con cháu tỏ lòng biết ơn với những người đã khuất và cầu nguyện cho một năm mới đầy may mắn, bình an. Trong giây phút thiêng liêng này, nhiều gia đình thường đến các đền chùa, điểm tâm linh để xin lộc, cầu phúc, và hướng về năm mới với niềm hy vọng tràn đầy.

Thời khắc giao thừa còn là lúc mọi người cùng nhau thực hiện các nghi lễ trang trọng trước ban thờ tổ tiên. Đây không chỉ là truyền thống tâm linh mà còn là cách để gắn kết tình cảm gia đình. Mọi người cùng nhau cầu nguyện cho một năm mới đầy thành công, hạnh phúc và bình an.

Một trong những hoạt động phổ biến nhất trong đêm giao thừa là bắn pháo hoa. Các địa phương trên cả nước đều tổ chức những màn pháo hoa rực rỡ kéo dài 15 phút, thu hút đông đảo người dân tham gia. Dưới ánh pháo hoa lung linh, mọi người trao nhau những lời chúc tốt đẹp, cùng nhau đón chào năm mới với niềm vui và hy vọng.

Chúc Tết, Mừng tuổi: Đây là một nét đẹp văn hóa lâu đời của người Việt, thể hiện tinh thần nhân văn và sự gắn kết gia đình, cộng đồng. Tục lệ này không chỉ là dịp để trao nhau những lời chúc tốt đẹp mà còn là cách để bày tỏ lòng biết ơn, sự kính trọng và tình yêu thương giữa các thế hệ.

Con cháu thường dành những lời chúc sức khỏe, bình an và hạnh phúc đến ông bà, cha mẹ, thể hiện lòng hiếu thảo và sự tri ân. Ngược lại, ông bà, cha mẹ cũng dành những lời chúc tốt lành và phong bao lì xì cho con cháu, mong các em học hành tiến bộ, ngoan ngoãn và trưởng thành. Những phong bao lì xì tuy nhỏ nhưng mang ý nghĩa lớn, tượng trưng cho sự may mắn và tài lộc trong năm mới.

Không chỉ trong gia đình, việc chúc Tết, mừng tuổi còn lan tỏa đến hàng xóm, bạn bè và đồng nghiệp. Đây là dịp để mọi người gạt bỏ những hiềm khích, bắt đầu năm mới với tinh thần hòa hợp và yêu thương. Ba ngày đầu năm mới được coi là thời gian quan trọng nhất, khi mọi người dành thời gian thăm hỏi người thân, thầy cô và bạn bè, tạo nên không khí ấm áp, sum vầy.

Chúc Tết không chỉ là truyền thống mà còn là cách để người Việt giữ gìn và phát huy giá trị văn hóa "uống nước nhớ nguồn". Nó thể hiện sự kính trọng, lòng biết ơn và tình cảm chân thành giữa con người với nhau.

Xông đất là một phong tục lâu đời của người Việt, được coi là nghi thức quan trọng đầu năm mới. Người ta tin rằng người đầu tiên bước vào nhà sau thời khắc giao thừa sẽ ảnh hưởng đến vận may của gia chủ trong cả năm. Vì vậy, việc chọn người xông đất luôn được chú trọng, đặc biệt là những gia đình kinh doanh hoặc coi trọng yếu tố tâm linh.

Người xông đất thường là nam giới, được cho là mang lại sự vững chãi và may mắn. Họ cần có tính cách vui vẻ, cởi mở, và mang theo những lời chúc tốt đẹp. Trang phục của người xông đất không cần quá cầu kỳ nhưng phải gọn gàng, sạch sẽ, thể hiện sự tôn trọng và nghiêm túc. Ngoài ra, tuổi và mệnh của người xông đất cũng cần tương hợp với gia chủ để tránh những điều không may.

Người Việt cũng kiêng kỵ những người có đạo đức kém, tiền án tiền sự, hoặc đang trong thời kỳ tang chế đến xông đất. Quan niệm này xuất phát từ mong muốn năm mới mọi thứ phải tươi mới, tràn đầy niềm vui và hy vọng. Xông đất không chỉ là một nghi thức mà còn thể hiện khát vọng về một năm mới an lành, thịnh vượng và hạnh phúc.

Bên cạnh đó, việc trao quà mừng tuổi và lời chúc đầu năm cũng là nét đẹp văn hóa không thể thiếu. Người Việt luôn tin rằng những lời chúc tốt đẹp và sự chuẩn bị chu đáo sẽ mang lại may mắn và thành công trong năm mới.

Ngày đầu năm, tại các di tích lịch sử văn hóa ở khắp các vùng quê, bạn dễ dàng bắt gặp cảnh tượng mọi người quây quần xin chữ. Đây là nét đẹp văn hóa mang ý nghĩa sâu sắc, thể hiện truyền thống hiếu học và trọng chữ nghĩa của người Việt Nam từ xưa đến nay.

Phong tục xin chữ, câu đối đầu xuân đã trở thành một phần không thể thiếu trong những ngày đầu năm mới. Đây không chỉ là thú chơi tao nhã mà còn là cách để người Việt thể hiện sự kính trọng với tri thức và văn hóa. Hình ảnh ông đồ già với bút lông, nghiên mực, và giấy đỏ viết những nét chữ uyển chuyển như "rồng bay phượng múa" đã trở thành biểu tượng quen thuộc mỗi dịp xuân về.

Mỗi nét chữ không chỉ là tác phẩm nghệ thuật mà còn chứa đựng thông điệp của cha ông về việc gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa. Xin chữ treo trong nhà đầu năm là việc làm ý nghĩa, thể hiện mong ước của gia chủ về một năm mới an lành, thành công. Nó như một món quà tinh thần, mang đậm bản sắc văn hóa của một dân tộc hiếu học và coi trọng đạo lý.

Ngày nay, phong tục xin chữ không còn phổ biến khắp nơi mà chỉ tập trung tại một số địa điểm như phố Văn Miếu (Hà Nội). Đây là nơi bạn có thể hòa mình vào không khí lễ hội, thưởng thức nghệ thuật thư pháp và xin cho mình những câu chữ ý nghĩa, mang lại may mắn và thành công trong năm mới.

Phần lớn người dân Việt Nam đi lễ chùa theo truyền thống gia đình. Từ đời này qua đời khác, với những gia đình theo đạo Phật, việc đi lễ chùa đã trở thành một thói quen không thể thiếu. Đến chùa, mọi người không chỉ tìm kiếm sự bình an cho gia đình mà còn học hỏi những bài học về nhân quả từ giáo lý nhà Phật, từ đó hướng dẫn con cháu sống tốt hơn, hướng thiện hơn.

Phong tục đi lễ chùa trong những ngày đầu năm mới là một nét đẹp văn hóa tâm linh sâu sắc. Không chỉ là dịp để cầu nguyện cho một năm mới may mắn, phúc lộc, mà còn là cách để tỏ lòng thành kính với đức Phật và tổ tiên. Trong không gian thanh tịnh của chùa chiền, giữa mùi hương trầm thoang thoảng và ánh sáng lung linh của đèn hoa, mỗi người đều cảm thấy tâm hồn nhẹ nhàng, thanh thản hơn.

Tục lệ đi lễ chùa đầu năm đã tồn tại hàng ngàn năm, trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Việt. Đây không chỉ là hoạt động tâm linh mà còn là dịp để mọi người gắn kết với nhau, cùng nhau hướng về những giá trị tốt đẹp của cuộc sống.

Sau thời khắc giao thừa, nhiều người Việt thường đến các ngôi chùa để hái lộc, xin lộc đầu năm. Hái lộc là phong tục bẻ một cành cây nhỏ (thường là cành đa, cành đề, hoặc cành si) mang về nhà với mong muốn đón nhận may mắn và tài lộc trong năm mới. Những cành lộc này thường được chọn từ những loại cây quanh năm xanh tốt, tượng trưng cho sự sinh sôi và phát triển.

Lộc được hiểu là những mầm non, nụ đầu tiên của cây, mang ý nghĩa của sự khởi đầu tươi mới. Khi mang về nhà, cành lộc thường được treo trước hiên, cắm vào bình hoa, hoặc đặt ở gian giữa nhà để xua đuổi tà ma và mang lại phúc lộc cho gia đình. Việc hái lộc ở những nơi linh thiêng như đền, chùa càng được coi trọng vì người ta tin rằng nơi đây có sự ban phước của thần linh, Phật tổ.

Hái lộc đầu xuân không chỉ là một phong tục đẹp mà còn là cách để người Việt thể hiện niềm tin vào sự may mắn và khởi đầu tốt đẹp trong năm mới. Đây là nét văn hóa truyền thống lâu đời, được lưu giữ và phát huy qua nhiều thế hệ.

Hàng năm, từ ngày 23 đến ngày 30 tháng Chạp, nhiều gia đình Việt Nam cùng nhau đi thăm viếng, quét dọn và sửa sang mồ mả tổ tiên. Họ mang theo hương, đèn, hoa quả để cúng bái, thể hiện lòng hiếu kính và mời vong linh tổ tiên về ăn Tết cùng con cháu.

Người Việt tin rằng năm mới là khởi đầu của những điều tốt đẹp, và mọi thứ cần được sửa sang, kể cả nơi an nghỉ của ông bà, tổ tiên. Tục tảo mộ cuối năm không chỉ là phong tục phổ biến mà còn là nét đẹp văn hóa mang tính dòng tộc sâu sắc. Việc thăm nom và chăm sóc phần mộ tổ tiên được ghi rõ trong gia phả như một truyền thống tốt đẹp, để con cháu đời sau tiếp nối và duy trì.

Nét đẹp này thể hiện đạo "hiếu" trong văn hóa Việt Nam, gắn kết tình cảm giữa những người còn sống và những người đã khuất. Như câu ca dao:
"Con người có tổ có tông
Như cây có cội, như sông có nguồn"

Việc tảo mộ, sửa sang mộ phần không chỉ là cách để bày tỏ lòng biết ơn với tổ tiên mà còn là dịp để con cháu hướng về cội nguồn, nhớ đến công ơn sinh thành, dưỡng dục của ông bà, cha mẹ. Đây cũng là dịp để cầu mong tổ tiên phù hộ cho một năm mới an lành, hạnh phúc.

Mỗi dịp Tết đến xuân về, mọi gia đình đều dọn dẹp và trang trí nhà cửa để đón chào năm mới. Từ chén bát, bàn ghế đến ban thờ, tất cả đều được lau chùi sạch sẽ và sắp xếp gọn gàng. Việc dọn dẹp không chỉ giúp nhà cửa sạch sẽ mà còn mang ý nghĩa tiễn năm cũ, đón năm mới với hy vọng về những điều tốt đẹp.

Việc trang trí nhà cửa tùy thuộc vào phong cách sống và điều kiện kinh tế của mỗi gia đình. Thông thường, các gia đình sẽ treo câu đối, tranh Tết, và trang trí nhà bằng những lọ hoa tươi như hoa đào, hoa mai, quất cảnh, hoa cúc vàng, hoa hồng... để mang không khí xuân vào nhà. Bên cạnh đó, mâm ngũ quả được bày biện cẩn thận trên bàn thờ để thể hiện lòng thành kính với tổ tiên.

Trong xã hội hiện đại, nhiều truyền thống đã dần bị mai một, nhưng tục lệ gói bánh chưng, bánh tét vẫn được lưu giữ và trở thành nét đẹp văn hóa không thể thiếu mỗi dịp Tết đến. Đây không chỉ là cách để các thành viên trong gia đình quây quần bên nhau mà còn là dịp để gìn giữ và phát huy giá trị truyền thống từ ngàn đời.

Bánh chưng, đặc trưng của miền Bắc và Bắc Trung Bộ, và bánh tét, phổ biến ở miền Nam, tuy khác nhau về hình dáng và cách gói nhưng đều có chung nguyên liệu chính là gạo nếp, thịt lợn và đỗ xanh. Cả hai loại bánh đều mang ý nghĩa sâu sắc về sự sum vầy, đoàn kết và lòng biết ơn với tổ tiên.

Ngày nay, với sự phát triển của xã hội, nhiều gia đình không còn tự gói bánh mà đặt mua theo nhu cầu. Tuy nhiên, dù được làm theo cách nào, bánh chưng và bánh tét vẫn là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết, thể hiện tinh thần "uống nước nhớ nguồn" của người Việt.