Top 6 Món ăn Tết truyền thống đặc sắc của dân tộc Mông

Thắng cố là món ăn truyền thống đặc trưng của người Mông, phổ biến ở vùng trung du miền núi phía Bắc. Đây là món không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người dân nơi đây. Thắng cố có nguồn gốc từ Vân Nam (Trung Quốc), sau đó được du nhập vào các dân tộc như Kinh, Dao, Tày. Món này được chế biến đơn giản nhưng đòi hỏi bí quyết và kinh nghiệm để có hương vị đậm đà. Nguyên liệu chính là thịt ngựa (hoặc bò, dê, heo) cùng các bộ phận nội tạng được làm sạch và chặt thành từng miếng vừa ăn. Sau đó, thịt được xào lăn trên chảo lớn với lửa than hồng, rồi ninh nhừ trong nhiều giờ. Nước dùng được nấu kỹ lưỡng, bọt được vớt liên tục để giữ vị ngọt thanh. Gia vị truyền thống gồm muối, thảo quả, địa điền, quế, và lá chanh nướng thơm, tạo nên hương vị độc đáo. Ngày nay, nhiều nơi đã biến tấu gia vị, làm thay đổi hương vị gốc. Thắng cố thường được dùng trong dịp Tết, lễ hội, hoặc các sự kiện đông người như hội làng, chợ phiên.

Ở Lao Chải (Sa Pa), người H'Mông có một món ăn vô cùng đặc sắc là ớt nướng. Để làm món này, người ta dùng những quả ớt xanh đã già, nướng trên bếp củi cho đến khi hơi cay thoát ra hết. Sau đó, ớt được phủi sạch bụi than và giã nhuyễn cùng muối hạt rang. Món này đơn giản nhưng lại trở thành món chính trong bữa ăn. Một số gia đình cầu kỳ hơn thì thêm dầu hoặc mỡ đun nóng, xào qua ớt giã để tăng thêm hương thơm.

Nguyên liệu đơn giản nhưng hương vị lại vô cùng đặc biệt: cay nhẹ và mặn đậm đà. Việc nướng ớt trên than củi giúp giảm bớt độ cay, tạo nên hương vị dễ ăn hơn. Đối với người H'Mông ở Lao Chải, đây không chỉ là món ăn quen thuộc mà còn là món cổ truyền không thể thiếu trong ngày Tết. Cuộc sống khó khăn khiến bữa ăn hàng ngày thường chỉ có rau dại, vì vậy ớt nướng với vị cay kích thích vị giác trở thành điểm nhấn trên mâm cơm, mang lại niềm vui và sự ấm cúng.

Không chỉ có mèn mén, người Mông còn có món bánh ngô “pá páo cừ” đặc trưng, không thể thiếu trong ngày Tết. Bánh ngô được làm từ ngô nếp, thơm dẻo và hấp dẫn. Khi hạt ngô còn sữa, người ta tách hạt, xay nhuyễn thành bột bằng cối đá. Bột ngô sau đó được cho vào túi treo lên cao để ráo nước, rồi đặt vào tro bếp giúp hút ẩm nhanh. Sau hai ngày, bột đông lại, được đánh tơi, trộn với nước vừa đủ, nặn thành từng viên tròn và rán vàng giòn.

Đơn giản nhưng tinh tế, bánh ngô còn được biến tấu thành hình tam giác để tăng tính thẩm mỹ. Người Mông dùng bẹ ngô gói bánh thành hình tam giác, hấp chín thay vì rán. Bánh ngô hấp dẻo thơm, tỏa hương ngay từ khi còn trong nồi. Trẻ em thường quấn bánh vào đũa hoặc xâu thành chuỗi để mang đi chơi. Không chỉ là món ăn, bánh ngô đã trở thành nét văn hóa, một phần tâm hồn của người dân vùng cao nguyên đá.

Bánh dày là món bánh cổ truyền không thể thiếu trong các dịp lễ, Tết của người Mông ở miền núi phía Bắc. Trong tiếng Mông, bánh dày được gọi là “Pé- Plẩu”. Theo quan niệm xưa, bánh dày không chỉ tượng trưng cho tình yêu thủy chung mà còn là biểu tượng của mặt trăng, mặt trời - nguồn gốc sinh ra con người và vạn vật.

Để làm bánh dày ngon, người Mông chọn gạo nếp thơm dẻo, ngâm trong một ngày rồi đồ chín kỹ. Xôi được giã ngay khi còn nóng trong cối gỗ chắc chắn. Bánh giã càng kỹ càng dẻo, thơm và để được lâu. Bánh dày không chỉ dùng để thờ cúng tổ tiên mà còn là món ăn đãi khách, làm quà biếu. Khi thưởng thức, bánh được nướng trên than hồng hoặc rán phồng, tỏa hương thơm hấp dẫn.

Không phải cao lương mỹ vị, nhưng mèn mén lại là món ăn khiến nhiều người nhớ mãi khi thưởng thức và trở thành món không thể thiếu trong ngày Tết của người Mông. Món ăn được làm từ ngô tẻ địa phương, là lương thực chính hàng ngày. Sau mỗi mùa thu hoạch, ngô được phơi khô trên hiên nhà hoặc gác bếp, chờ đến khi khô ráo mới đem chế biến thành mèn mén. Quá trình làm mèn mén đòi hỏi nhiều công đoạn tỉ mỉ và thời gian.

Mèn mén trộn cơm là món yêu thích của người Mông nhờ vị ngọt bùi của ngô và độ dẻo mềm của cơm. Tại các phiên chợ, món này còn được dùng kèm với nước dùng phở hoặc mỳ. Trước đây, mèn mén chủ yếu được dùng trong gia đình, nhưng ngày nay đã trở thành món ăn phổ biến tại các chợ vùng cao. Du khách ghé thăm những phiên chợ này đều có cơ hội thưởng thức món ăn dân dã, đậm đà bản sắc này.

Trên mâm cỗ Tết của người Mông tại Hà Giang, bánh trôi là món ăn không thể thiếu, tượng trưng cho sự tròn đầy, sung túc. Bánh trôi còn thể hiện lòng thành kính với tổ tiên, thường được dùng để cúng gia tiên. Vào ngày Tết, cả gia đình cùng nhau làm những viên bánh trôi tròn đều, sau đó dâng lên ông bà tổ tiên và cùng thưởng thức.

Bánh trôi được làm từ gạo nếp thơm do người dân tự trồng và thu hoạch. Mỗi dịp Tết, khắp bản làng rộn ràng tiếng chày giã gạo làm bánh. Mỗi nhà thường làm từ 50 đến 100 chiếc bánh trôi để cúng Tết, tạo nên không khí ấm cúng và đậm đà bản sắc dân tộc.