Top 6 Ý nghĩa và nguồn gốc của cây hoa mai - Khám phá vẻ đẹp truyền thống

Hình dáng và bộ rễ: Cây mai vàng mang vẻ đẹp thanh tao, thuộc loại cây lâu năm, có tuổi thọ lên đến hơn một thế kỷ. Với thân gỗ cứng cáp, cành hơi giòn nhưng dễ uốn nắn, cây mai tạo nên những dáng vẻ độc đáo. Thân cây xù xì, nhiều cành nhánh sum suê, tán lá thưa thớt. Nếu phát triển tự nhiên, cây mai có thể đạt chiều cao 20 - 30m. Bộ rễ cây mai vàng nổi bật với những đường nét lồi lõm, đâm sâu vào lòng đất từ 2 - 3m.

Lá mai: Lá đơn, mọc so le, có hình trứng thuôn dài. Mặt trên lá xanh biếc, mặt dưới ánh vàng nhẹ, tạo nên sự tương phản tinh tế.

Hoa mai: Hoa mai là loại hoa lưỡng tính, mọc từ nách lá thành từng chùm. Hoa cái nở trước, sau đó nụ xanh non bung ra, khoe sắc vàng rực rỡ trong vòng một tuần. Hoa mai thường có 5 cánh mỏng manh, nhưng cũng có những bông đặc biệt với 9 - 10 cánh. Hoa mai chỉ khoe sắc trong 3 ngày trước khi tàn.
Thời gian hoa nở: Dù thường nở vào mùa xuân, thời tiết thay đổi có thể khiến hoa mai nở sớm hoặc trái mùa. Không phải hoa nào cũng đậu quả, nhưng nếu đậu, bầu noãn sẽ phình to và kết hạt theo thời gian.

Trên thế giới có hơn 24 loại hoa mai, trong đó Việt Nam sở hữu khoảng 19 loại. Dưới đây là những loại mai phổ biến nhất:

• Mai Tứ Quý: Còn gọi là mai đỏ, có tên khoa học Ochna Atropurpurea. Loại mai này nở hoa hai lần, lần đầu màu vàng, lần sau màu đỏ. Hoa nở quanh năm, tạo nên vẻ đẹp độc đáo.
• Hạnh Mai: Tên khoa học Prunes Mume, còn gọi là mai mơ. Cây cao khoảng 6 - 9m, hoa có hai màu trắng và hồng, quả chín màu vàng với vị chua ngọt.
• Bạch Mai: Hoa màu trắng tinh khiết, 6 - 8 cánh dày, thường trồng ở Bến Tre, Tây Ninh. Loại mai này khó trồng và chăm sóc.
• Hồng Mai: Tên khoa học Jatropha pandurifolia, hoa màu hồng, nhị vàng, nở quanh năm. Quả chín màu nâu đen.
• Hoàng Mai: Còn gọi là Lạp mai, hoa 5 cánh vàng tươi, nở vào cuối tháng Chạp âm lịch.
• Nhất Chi Mai: Hoa nhỏ, cánh mỏng, từ trắng chuyển sang đỏ khi tàn. Cây có gốc to, thân gỗ đen bóng.
• Ngoài ra, Việt Nam còn có nhiều loại mai khác như mai chiếu thủy, mai rừng, mai Nhật, mai Thái, mang đến sự đa dạng và phong phú.

Cây hoa mai có thể được nhân giống bằng hai phương pháp chính: gieo hạt và chiết cành. Mỗi phương pháp có ưu nhược điểm riêng:

• Gieo hạt: Phương pháp này giúp bạn có nhiều cây mai con với chi phí thấp, tuổi thọ cây có thể lên đến 30 - 40 năm. Tuy nhiên, cây con thường không thừa hưởng đặc tính tốt từ cây mẹ, chẳng hạn như ít cành, hoa nhỏ, màu sắc không đẹp.
• Chiết cành: Giữ nguyên đặc tính tốt từ cây mẹ. Bạn cần chọn cành khỏe, cắt khoanh vỏ dài 3 - 4cm, bó đất trộn xơ dừa và phân chuồng xung quanh vết cắt. Sau 3 tháng, khi rễ phát triển, cắt cành và trồng riêng.

Khi trồng mai, cần đảm bảo khoảng cách giữa các cây để chúng phát triển tốt. Đất trồng cần giàu dinh dưỡng, trộn thêm xơ dừa, tro trấu, than bùn và phân chuồng hoai mục. Mai vàng chịu hạn tốt, nên tưới nước 2 lần/ngày vào sáng và chiều, tránh ngập úng.

Bón phân: Sử dụng phân NPK giàu đạm và lân, bón xa gốc 2 - 3 lần/tháng. Mùa mưa là thời điểm lý tưởng để bón phân. Sau 3 - 4 tháng thay đất, có thể bón thêm phân chuồng hoặc phân gia cầm để cây phát triển mạnh.

Hoa mai có nguồn gốc từ Trung Quốc, xuất hiện cách đây hơn 3000 năm. Theo sách “Trân hương bảo ngự” của Phí Cung Ấn đời Minh, hoa mai được yêu thích từ thời cổ đại, thậm chí được xem là quốc hoa. Cùng với Tùng và Cúc, mai tạo thành bộ ba “Tuế hán tam hữu”, biểu tượng của sự kiên cường và thanh cao.

Ban đầu, hoa mai được đặt tên dựa trên đặc điểm riêng biệt như “Yên chi mai” (mai hồng), “Thủy tiên mai” (mai 6 cánh giống hoa thủy tiên), hay “Lục ngạc mai” (mai có đài xanh đậm). Hoa mai Trung Quốc được phân thành 4 loại chính: Bạch mai, Thanh mai, Hồng mai và Mặc mai.

Vốn là cây hoang dã, mai thích nghi tốt với khí hậu nhiệt đới, sinh trưởng mạnh mẽ. Khi được chăm sóc kỹ lưỡng, hoa mai nở rực rỡ và cây có tuổi thọ cao. Đặc biệt, mai rụng lá vào cuối đông và nở hoa đầu xuân, trở thành biểu tượng không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên Đán tại châu Á, đặc biệt là Việt Nam.

Hoa mai từ lâu đã được coi là loài cây quý, tượng trưng cho sự giàu sang và may mắn. Sức sống mãnh liệt của mai qua mùa đông khắc nghiệt, chịu đựng gió lạnh để nở hoa vàng rực rỡ vào xuân, khiến nó trở thành biểu tượng của ý chí kiên cường.

Hình ảnh mai vượt qua thử thách để khoe sắc là nguồn động lực cổ vũ mọi người vượt qua khó khăn, hướng tới thành công rực rỡ. Chính vì vậy, mai được chọn là một trong bốn loại cây tứ quý, xuất hiện trong các bức tranh “Tùng Cúc Trúc Mai” hay “Hoa khai phú quý”, mang ý nghĩa phong thủy và nghệ thuật sâu sắc.

Hoa mai không chỉ là biểu tượng của ngày Tết mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về sự kiên cường và may mắn. Những người trồng mai hiểu rõ sự bền bỉ của loài cây này, từ việc cắm rễ sâu vào lòng đất đến việc chống chọi với mưa gió, bão tố. Sự kiên trì đó tượng trưng cho sức sống mãnh liệt và ý chí vươn lên.

Nhiều gia đình tin rằng, nếu hoa mai nở rộ vào đúng ngày mùng 1 Tết, năm mới sẽ đầy tài lộc và bình an. Hình ảnh mai vàng nở đầu năm như một điềm lành, mang đến sự giàu sang và thịnh vượng cho gia chủ. Dân gian còn quan niệm rằng, hoa mai càng nhiều cánh thì tài lộc càng dồi dào, đặc biệt là mai 7 cánh - biểu tượng của “đại cát đại lợi”.

Trong văn hóa Việt, mai còn gắn liền với câu thơ của Mãn Giác Thiền sư:
"Chớ tưởng xuân tàn hoa rụng hết
Đêm qua sân trước một nhành mai."
Hình ảnh mai nở rộ sau một đêm tượng trưng cho sự hồi sinh và hy vọng. Vì vậy, mỗi dịp Tết đến, gia đình nào cũng trang trí mai vàng với mong ước một năm mới an lành, hạnh phúc và sung túc.