Top 6 Lễ hội lớn nhất trong năm của đồng bào Khmer - Khám phá văn hóa độc đáo

Lễ Chôl Vôsa, hay còn gọi là Lễ Nhập hạ, là một trong những lễ hội quan trọng nhất của đồng bào Khmer, diễn ra vào ngày 15 tháng 6 âm lịch. Lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn là dịp để cầu nguyện cho mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, và gia đình hạnh phúc. Trong suốt 3 tháng mùa mưa (từ 15/6 đến 15/9 âm lịch), người dân dâng lễ vật như cơm, nước, gạo và các vật dụng sinh hoạt cho các sư sãi trong chùa.

Hai ngày chính của lễ hội được tổ chức với nhiều hoạt động ý nghĩa:

• Ngày thứ nhất: Buổi chiều, người dân mang lễ vật đến chùa, thắp sáng những cây nến lớn, tạo nên khung cảnh lung linh và huyền ảo.
• Ngày thứ hai: Mọi người tiếp tục dâng cơm, nước, và gạo lên các sư để cầu siêu cho người đã khuất và cầu bình an cho gia đình.

Lễ Chôl Vôsa không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn gắn liền với nền nông nghiệp truyền thống, phản ánh sự hòa hợp giữa đời sống tâm linh và thiên nhiên của người Khmer Nam Bộ.

Lễ Bon Phnôm Pôn, hay còn gọi là Lễ Ngàn Núi, là một nghi lễ độc đáo của người Khmer, thể hiện sự ăn năn và xin tha thứ từ các loài thú vật. Người Khmer tin rằng con người đã gây ra nhiều lỗi lầm với thiên nhiên khi săn bắt, giết hại động vật để bảo vệ mùa màng và sức khỏe. Họ lo sợ rằng sau khi chết, linh hồn mình sẽ bị các loài thú trả thù và kéo xuống địa ngục. Vì vậy, Lễ Bon Phnôm Pôn được tổ chức vào mùa khô (từ tháng Giêng đến tháng 3 âm lịch), trước Tết Chôl Chnăm Thmây khoảng một đến hai tháng.

Để chuẩn bị cho lễ hội, người dân chọn một khu đất trống để dựng tạm nhà hội. Trước nhà hội là một sân lớn, nơi họ đắp những ngọn núi cát hình vuông, trên đỉnh núi cắm cây hoặc tre làm hàng rào. Mỗi hạt cát trên núi tượng trưng cho việc giải thoát một linh hồn tội lỗi. Buổi lễ bắt đầu với việc mọi người tập trung đọc kinh dưới sự hướng dẫn của các sư. Sau đó, họ cầm nhang đi vòng quanh các núi cát, cắm nhang lên từng ngọn núi và cầu nguyện để được tha thứ, tránh bị trả thù trong kiếp sau.

Lễ Kathina, hay còn gọi là Lễ Dâng y cà sa, là một trong những nghi lễ quan trọng nhất của Phật giáo Nam Tông. Lễ được tổ chức một lần trong năm, từ ngày 15/9 đến 15/10 âm lịch, nhằm dâng tặng y cà sa màu vàng - biểu tượng của sự tu hành - đến các vị sư. Ngoài y cà sa, Phật tử còn dâng lên các vật dụng sinh hoạt thiết yếu như bát, gạo, thuốc men, và thực phẩm.

Trong buổi lễ, y cà sa và các vật phẩm cúng dường được đặt trên mâm, đội lên đầu như một hành động thể hiện lòng thành kính với tam bảo. Đoàn người diễu hành quanh thôn xóm trước khi vào chùa. Khi dâng y, Phật tử không trao trực tiếp mà đặt trước mặt các sư, và các sư nhận lễ vật trong im lặng, không dùng tay. Đây là cách thể hiện sự khiêm nhường và tôn kính.

Ngoài ra, nhiều gia đình còn cúng dường thêm các vật dụng gia đình như tủ lạnh, bàn ghế để ghi nhận thời điểm tổ chức và bày tỏ lòng thành kính với nhà chùa.

Chôl Chnăm Thmây, hay còn gọi là Tết năm mới của người Khmer, là dịp lễ lớn nhất trong năm, tương tự như Tết Nguyên Đán của người Việt. Lễ hội diễn ra trong ba ngày, từ ngày 13 đến 15 tháng 4 dương lịch, đánh dấu sự khởi đầu của mùa mưa và mùa sản xuất nông nghiệp. Đây cũng là dịp để mỗi người thêm một tuổi mới, thể hiện sự trưởng thành và may mắn.

Người Khmer, với niềm tin Phật giáo sâu sắc, chuẩn bị bánh tét, bánh ngọt, và trái cây để dâng lên chùa cúng Phật. Cả gia đình cùng đến chùa tham gia các nghi thức và hoạt động vui chơi. Trong đêm giao thừa, mọi nhà đều thắp đèn, đốt hương để tiễn "Têvôđa" cũ và đón "Têvôđa" mới - vị tiên trời được tin là sẽ chăm lo cho dân chúng trong năm mới.

• Ngày Chôl Sangkran Thmây: Ngày đầu tiên, mọi người đội cỗ lên chùa để cúng dường.
• Ngày Wonbơf: Ngày thứ hai, lễ dâng cơm và đắp núi cát được tổ chức, với mong ước phúc lành và cầu mưa thuận gió hòa.
• Ngày Lơng Săk: Ngày cuối cùng, lễ tắm tượng Phật diễn ra, gột rửa những điều không may của năm cũ và đón năm mới với hy vọng vạn sự như ý. Tục té nước cũng được thực hiện, thể hiện ước mơ về những cơn mưa thuận lợi cho mùa màng.

Lễ hội Sen Đônta, hay còn gọi là Lễ cúng ông bà, là một trong những lễ hội quan trọng nhất của người Khmer, diễn ra từ ngày 29 tháng 8 đến ngày 1 tháng 9 âm lịch. Lễ hội mang ý nghĩa tương tự như Lễ Vu Lan của người Việt, với mục đích cầu siêu và cầu phước cho linh hồn người đã khuất.

Khác với phong tục của người Việt, người Khmer không tổ chức giỗ chạp mà tin rằng việc thờ cúng tổ tiên không ảnh hưởng đến đời sống hiện tại. Thay vào đó, họ tổ chức Lễ Sen Đônta để cầu siêu cho linh hồn người quá cố, giúp họ siêu thoát.

• Ngày thứ nhất: Các gia đình dọn dẹp nhà cửa, chuẩn bị cơm cúng ông bà và mời linh hồn vào chùa nghe kinh.
• Ngày thứ hai: Linh hồn được rước từ chùa về nhà để sum họp cùng con cháu.
• Ngày thứ ba: Thức ăn và bánh trái được chuẩn bị để cúng tiễn đưa linh hồn ra đi.

Lễ hội Ok Om Bok, hay còn gọi là Lễ cúng trăng, là một trong những lễ hội độc đáo của người Khmer, được tổ chức vào ngày 15 tháng 10 âm lịch hàng năm. Lễ hội này nhằm tưởng nhớ và tạ ơn mặt trăng - vị thần được tin là điều hòa thời tiết, mang lại mưa thuận gió hòa và mùa màng bội thu.

Đặc biệt, cốm dẹt là lễ vật không thể thiếu trong nghi thức cúng trăng. Vào đêm 15 tháng 10, khi mặt trăng lên cao, người dân tập trung tại sân chùa, sân nhà, hoặc những khu đất trống để dâng lễ vật gồm cốm dẹt, dừa, chuối, khoai lang, và các loại nông sản khác. Sau khi cúng, trẻ em được gọi đến, ngồi chắp tay hướng về mặt trăng, và được đút cốm dẹt cùng đồ cúng vào miệng. Những câu trả lời ngọng nghịu của các em được xem như lời tiên tri cho một năm mới tốt lành.

Trước lễ cúng trăng, người Khmer còn tổ chức lễ đua ghe ngo trên sông Maspero tại Sóc Trăng, nhằm tưởng nhớ dấu tích của Đức Phật và chiếc răng của Ngài được vua loài Naga gìn giữ.