Top 7 Làng Nghề Truyền Thống Hưng Yên Độc Đáo

Làng quê luôn là điểm đến lý tưởng để tìm về sự bình yên sau những ngày làm việc mệt mỏi. Một gợi ý tuyệt vời dành cho bạn là làng Phù Ủng, huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên. Cách thành phố Hưng Yên khoảng 35km về phía Bắc, nơi đây không chỉ là quê hương của danh tướng Phạm Ngũ Lão - người anh hùng đánh tan giặc Nguyên Mông và Ai Lao, mà còn là nơi lưu giữ nghề truyền thống chạm bạc Huệ Lai. Đến đây, bạn sẽ được chiêm ngưỡng quần thể di tích đền Phù Ủng uy nghi, lắng nghe những câu chuyện lịch sử hào hùng và trải nghiệm quy trình làm ra những sản phẩm trang sức tinh xảo.

Ban đầu, nghề chạm bạc gặp nhiều khó khăn về vốn, nhân lực và thị trường. Kỹ thuật sản xuất chủ yếu dựa vào máy móc thủ công. Hiện nay, với sự hỗ trợ của máy móc hiện đại, năng suất lao động đã tăng gấp 3-4 lần, chất lượng sản phẩm cũng được nâng cao. Thị trường tiêu thụ không chỉ giới hạn ở các tỉnh lân cận như Hải Dương, Hải Phòng, Hà Nội mà còn mở rộng ra nhiều tỉnh thành khác và cả nước ngoài. Các sản phẩm như dây chuyền, nhẫn, vòng tay, hoa tai, vòng cổ... luôn được khách hàng ưa chuộng.

Năm 1998, HTX chạm bạc Phù Ủng được thành lập với 20 hộ tham gia, đến nay đã phát triển lên 48 hộ với 197 lao động trực tiếp và hơn 1.000 lao động gia công. Nghề chạm bạc đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo và kiên nhẫn để tạo ra những sản phẩm tinh xảo, mang đậm nét văn hóa truyền thống.

Hưng Yên nổi tiếng với giống nhãn lồng thơm ngon, không chỉ được thưởng thức tươi mà còn được chế biến thành long nhãn đóng hộp. Nghề làm long nhãn phát triển mạnh ở nhiều nơi trong tỉnh, nhưng quy mô lớn nhất tập trung tại phường Hồng Nam, thành phố Hưng Yên.
Trước đây, nhãn được sấy khô trong lò rồi bóc thành long, gọi là long tệt. Ngày nay, quy trình hiện đại hơn: nhãn được tách hạt trước khi sấy khô và đóng hộp, gọi là long xóay. Long nhãn thành phẩm có màu vàng nhạt, hương thơm đặc trưng, giàu dinh dưỡng, có thể dùng để nấu chè, ngâm rượu hoặc ăn trực tiếp. Long nhãn Hưng Yên không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu sang các thị trường như Trung Quốc, Nhật Bản...

Hiện nay, nghề làm long nhãn phát triển mạnh ở các làng như Ba Hàng, Phương Chiểu, Hồng Nam, Tân Hưng, Hoàng Hanh,... Theo thống kê, mỗi mùa nhãn, hơn 100 hộ gia đình tham gia sản xuất, cung cấp hơn 100 tấn long nhãn mỗi năm.
Dù xã hội hiện đại khiến nhiều làng nghề truyền thống khó tồn tại, nhưng nghề chế biến long nhãn ở Hưng Yên vẫn phát triển mạnh mẽ. Các thế hệ con cháu Hưng Yên vẫn đang nỗ lực gìn giữ, áp dụng phương pháp canh tác mới để duy trì và quảng bá nghề truyền thống này.

Thôn Đa Quang, xã Dị Chế, huyện Tiên Lữ, Hưng Yên nổi tiếng với nghề làm mành tre truyền thống đã tồn tại hàng trăm năm. Nghề làm mành là một nghề thủ công đòi hỏi sự khéo léo và tỉ mỉ, từ công đoạn cưa nứa, chẻ nan đến đan mành, tất cả đều được thực hiện thủ công bởi đôi bàn tay tài hoa của người thợ.

Nguyên liệu chính để làm mành là nứa già, gióng dài, đảm bảo độ bền và đẹp cho sản phẩm. Quy trình bắt đầu từ việc chọn lọc, cắt nứa thành từng đoạn, sau đó chẻ thành nan mảnh. Đan mành là bước cuối cùng, đòi hỏi thao tác nhanh nhẹn và chính xác. Để tăng độ bền và thẩm mỹ, mành có thể được phun thêm một lớp sơn. Đối với người dân thôn Đa Quang, nghề làm mành không chỉ mang lại thu nhập ổn định trong thời gian nông nhàn mà còn là niềm vui, là khoảnh khắc thư giãn quý giá. Những đôi bàn tay khéo léo của các nghệ nhân đã biến những cây tre gai góc thành những chiếc mành mảnh mai, tinh tế, mang đậm bản sắc văn hóa Việt.

Xã Hòa Phong (huyện Mỹ Hào, Hưng Yên) nổi tiếng với nghề mộc đã khẳng định được uy tín trên thị trường trong và ngoài nước. Làng nghề mộc mỹ nghệ xã Hòa Phong hiện có 7/7 làng nghề mộc mỹ nghệ và dân dụng, với 1.700 hộ dân làm nghề. Tập trung nhiều nhất ở thôn Vân Dương với gần 430 hộ và thôn Hòa Đam với gần 280 hộ.

Mỗi làng của xã Hòa Phong đều phát triển nghề mộc theo thế mạnh riêng: làng Phúc Thọ chuyên mộc dân dụng, làng Phúc Miếu nổi tiếng với chạm khắc đồ gỗ mỹ nghệ, đồ thờ và các chi tiết hoa văn công trình. Sản phẩm mộc ở đây rất đa dạng, từ salon Âu, Á, chạm khắc cây cảnh, con giống đến đồ gia dụng. Những năm gần đây, sản phẩm mộc của xã Hòa Phong được nâng cao chất lượng, khẳng định uy tín trên thị trường, thu hút nhiều khách hàng trong và ngoài nước. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển nghề mộc như ngày nay, những người thợ nơi đây đã trải qua không ít thăng trầm.

Ai đã từng đi qua thị trấn Bần Yên Nhân, huyện Mỹ Hào chắc hẳn sẽ không thể quên được hương vị đặc biệt của tương Bần - một đặc sản nổi tiếng của Hưng Yên. Xưa kia, tương Bần là món ngon dùng để tiến vua, ngày nay vẫn là thứ nước chấm được nhiều người yêu thích.

Nguyên liệu chính để làm tương là nếp cái hoa vàng, đỗ tương và muối. Quy trình làm tương gồm 3 công đoạn chính: làm mốc, ngả đỗ và phơi tương. Gạo nếp được nấu chín thành xôi, sau đó ủ trong 2 ngày 2 đêm để lên mốc xanh. Để tạo mùi thơm đặc trưng, người ta ủ xôi cùng lá sen. Đỗ tương rang vàng, xay nhỏ rồi ngâm trong chum sành từ 7 đến 10 ngày để lên màu vàng đỏ. Xôi mốc xanh được xoa tơi, tưới nước tương và ủ thêm 1 ngày 1 đêm cho mốc vàng. Cuối cùng, mốc được trộn với muối theo tỷ lệ phù hợp, khuấy đều và phơi nắng ít nhất 1 tháng. Tương ngon có màu vàng óng như mật ong.

Tương Bần là thứ nước chấm không thể thiếu khi ăn rau muống luộc, thịt luộc, bánh đúc... Vị ngọt thơm của đỗ tương, gạo nếp, cùng vị đậm đà của muối tạo nên một hương vị khó quên. Tương Bần không chỉ là niềm tự hào của người Hưng Yên mà còn đi vào ca dao một cách tự nhiên:
"Em đi trăm quán ngàn cầu/ Hải vị cũng thuộc, sơn hào cũng quen/Mà sao em vẫn cứ thèm/ Đĩa rau muống luộc, lại thêm tương Bần".

Với vẻ đẹp trầm mặc và thanh bình, Văn Lâm - Hưng Yên vẫn giữ nguyên nét cổ kính của làng quê Bắc Bộ xưa, thu hút du khách bởi quần thể di tích làng Nôm với những ngôi nhà cổ, chùa Nôm, chợ phiên, cầu đá và đình Tam Giang. Trong hành trình khám phá lịch sử và văn hóa, bạn không thể bỏ qua làng nghề đúc đồng Lộng Thượng. Đây là điểm đến lý tưởng để tìm hiểu và trải nghiệm nghề đúc đồng truyền thống, một nét đẹp văn hóa độc đáo của Hưng Yên.

Làng nghề đúc đồng Lộng Thượng (thuộc xã Đại Đồng, huyện Văn Lâm) từng nổi tiếng với những sản phẩm như đỉnh đồng, lư hương, lọ hoa... Từ bàn tay tài hoa của những nghệ nhân, các sản phẩm này đã góp phần làm đẹp cho kinh thành Thăng Long xưa. Dân gian có câu:
“Đồng nát thì về cầu Nôm. Con gái nỏ mồm về ở với cha”

Mỗi sản phẩm đồng là kết tinh của tâm huyết và tài năng. Người thợ đúc đồng phải thành thạo 5 kỹ thuật: tạo hình, tạo khuôn, pha chế và nấu đồng, trạm khắc, và đánh bóng. Nghề này đòi hỏi sự tỉ mỉ, kiên nhẫn và đam mê để tạo ra những tác phẩm hoàn mỹ.

Đến Lộng Thượng, bạn sẽ được trải nghiệm tự tay làm ra sản phẩm đồng dưới sự hướng dẫn của nghệ nhân. Ngày nay, làng nghề đã phát triển với các xưởng sản xuất chuyên biệt như xưởng làm mâm, chậu, đồ thờ cúng, và tượng. Lớp nghệ nhân trẻ đang kế thừa và phát huy tinh hoa truyền thống, áp dụng công nghệ mới để tạo ra sản phẩm vừa giữ được nét cổ điển, vừa hiện đại. Nếu có dịp đến Hưng Yên, đừng quên ghé thăm làng đúc đồng Lộng Thượng để chiêm ngưỡng những tác phẩm nghệ thuật và cảm nhận tình yêu nghề của người thợ.

Cách Hà Nội khoảng 40 km, làng hương Cao Thôn thuộc xã Bảo Khê, thành phố Hưng Yên, là một trong những làng nghề làm hương lớn nhất cả nước. Làng Cao Thôn, hay còn gọi là Thôn Cao, nằm bên đê tả sông Hồng với khung cảnh thanh bình. Đây được xem là cái nôi của nghề làm hương truyền thống lâu đời tại Việt Nam. Theo các bậc cao niên, nghề làm hương do bà Đào Thị Khương, người làng Cao Thôn, truyền dạy. Bà được tôn là tổ nghề hương và hiện được thờ tại nhà thờ tổ họ Đào. Ông Nguyễn Như Khanh, Phó Chủ tịch Hiệp hội làng nghề Cao Thôn, chia sẻ: "Nghề làm hương của thôn có từ cuối thế kỷ 18, đến nay đã gần 300 năm. Ngày giỗ cụ Tổ nghề là ngày 22/08 âm lịch, cả làng tập trung về nhà thờ để tưởng nhớ người đã mang lại nghề cho quê hương."

Nghề làm hương ở Cao Thôn hoạt động quanh năm, tạo việc làm cho 600 lao động trong thôn và các vùng lân cận. Nghề này không kén nhân lực, phù hợp với mọi lứa tuổi, giúp tận dụng sức lao động nhàn rỗi. Sản lượng hương của làng đạt khoảng 10 triệu nén/năm.

Những năm gần đây, Cao Thôn trở thành điểm đến hấp dẫn trong hành trình du lịch Hưng Yên. Du khách có cơ hội trải nghiệm quy trình làm hương và tham quan các di tích lịch sử. Ông Nguyễn Như Khanh cho biết: "Các đoàn khách quốc tế rất thích thú khi được tự tay làm hương và khám phá cảnh quan làng quê. Làng còn giữ được nét đẹp cổ kính với đình chùa, đường ngõ sạch đẹp, thu hút nhiều du khách."