Top 8 Công Trình Tín Ngưỡng Thờ Tứ Bất Tử Nổi Tiếng Nhất Việt Nam

Đền Phù Đổng, hay còn được biết đến với tên gọi Đền Gióng hoặc Đền Thượng, là một trong những di tích lịch sử và văn hóa quan trọng bậc nhất của vùng Kinh Bắc. Nơi đây không chỉ là chứng nhân của lịch sử dựng nước và giữ nước mà còn là biểu tượng tâm linh gắn liền với truyền thuyết về Thánh Gióng - một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Câu chuyện về người anh hùng làng Gióng vẫn được lưu truyền qua nhiều thế hệ, in đậm trong tâm thức người dân.

Theo truyền thuyết, đền Phù Đổng được xây dựng trên nền nhà cũ của Thánh Gióng, nằm bên trong đê sông Đuống. Đền Hạ, thờ mẹ của Thánh Gióng, nằm ngoài đê, gần nơi được cho là có dấu chân khổng lồ của bà. Năm 1010, khi vua Lý Thái Tổ dời đô về Thăng Long, ngài đã cho xây dựng đền và trùng tu nhiều lần qua các thời kỳ.

Kiến trúc đền Phù Đổng bao gồm:

• Chính điện - nơi thờ tự chính
• Bái đường - khu vực hành lễ
• Nhà thiêu hương - nơi dâng hương
• Hà thủy đình - nơi biểu diễn múa rối nước
• Tam quan - cổng chính được xây dựng vào cuối thế kỷ XIX
• Tượng Thánh Gióng - được đặt trang trọng trong chính điện, xung quanh là các tượng quan văn, võ và cận binh.

Ngày 9/12/2013, đền Phù Đổng đã được Chính phủ công nhận là Di tích Quốc gia Đặc biệt, khẳng định giá trị lịch sử và văn hóa của di tích này.

Vị trí: Xã Phù Đổng, huyện Gia Lâm, Hà Nội

Lễ hội: Diễn ra từ ngày 7 đến ngày 9 tháng 4 Âm lịch hàng năm, với ngày chính hội là 9/4.

Quần thể di tích Phủ Dầy, còn được biết đến với tên gọi Phủ Giày hoặc Phủ Giầy, là một trong những trung tâm tín ngưỡng thờ Mẫu lớn nhất của người Việt. Nơi đây tôn vinh Thánh Mẫu Liễu Hạnh - một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, bên cạnh Tản Viên Sơn Thánh, Phù Đổng Thiên Vương và Chử Đồng Tử. Phủ Dầy được coi là “cái nôi” của Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ, bao gồm Thiên phủ (miền trời), Nhạc phủ (miền rừng núi) và Thoải phủ (miền sông nước).

Theo truyền thuyết, Thánh Mẫu Liễu Hạnh vốn là con gái của Ngọc Hoàng, với ba lần giáng trần vào các thế kỷ XV, XVI và XVII. Bà là biểu tượng của đức hạnh, trung trinh, hiếu thảo và lòng từ bi, được người dân kính trọng và tôn thờ. Quần thể Phủ Dầy bao gồm hơn 20 công trình kiến trúc, trong đó nổi bật là phủ Tiên Hương (phủ chính), phủ Vân Cát và lăng Chúa Liễu, gắn liền với cuộc đời của Thánh Mẫu Liễu Hạnh.

Địa chỉ: Xã Kim Thái, huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định, cách trung tâm thành phố Nam Định khoảng 15km về phía Tây Nam.

Lễ hội: Diễn ra vào thượng tuần tháng 3 Âm lịch hàng năm, với ngày chính hội là 3/3.

Đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh Quảng Bình là một trong những di tích linh thiêng gắn liền với truyền thuyết về Liễu Hạnh công chúa - một trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Theo truyền thuyết, Liễu Hạnh công chúa là con gái thứ hai của Ngọc Hoàng, được tôn vinh là đứng đầu Tam phủ, Tứ phủ trong đạo thờ Mẫu. Đền thờ này nằm tại nơi được cho là bà đã giáng trần lần đầu tiên, mang đậm dấu ấn lịch sử và văn hóa.

Với tổng diện tích 350m2, đền thờ được bao bọc bởi dãy núi Hoành Sơn hùng vĩ, tạo nên khung cảnh thiên nhiên hài hòa và linh thiêng. Kiến trúc của đền mang đậm phong cách Á Đông, với tam quan được thiết kế cân đối, thể hiện sự nghiêm trang và thanh tịnh. Dù không quá cầu kỳ, đền thờ vẫn toát lên vẻ đẹp tinh tế, thể hiện tâm huyết của những người thợ tài hoa.

Năm 1995, đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh đã được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận là di tích lịch sử văn hóa, kiến trúc - nghệ thuật - tôn giáo, khẳng định giá trị văn hóa và tâm linh của di tích này.

Vị trí: Xã Quảng Đông, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình

Đền Đa Hòa là nơi thờ phụng Chử Đồng Tử - vị thánh thứ tư trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam, cùng hai vị Tiên Dung và Hồng Vân công chúa. Đây là nơi ghi dấu mối tình đẹp giữa Chử Đồng Tử và Tiên Dung, một câu chuyện tình yêu vượt qua mọi rào cản xã hội và thời gian.

Theo truyền thuyết, Chử Đồng Tử sinh ra trong một gia đình nghèo khó, đến mức cha con phải chung nhau một chiếc khố. Khi cha qua đời, Chử Đồng Tử đã dùng chiếc khố duy nhất để chôn cất cha, còn mình thì trần truồng. Một ngày nọ, công chúa Tiên Dung đi thuyền dạo chơi, dừng lại tắm tại khúc sông nơi Chử Đồng Tử đang ẩn mình. Từ cuộc gặp gỡ tình cờ đó, hai người đã kết duyên vợ chồng, bất chấp sự phản đối của vua cha. Sau này, nhờ phép lạ từ cây gậy và chiếc nón thần, họ đã xây dựng một cung điện lộng lẫy, nhưng cuối cùng cả hai đã bay lên trời, để lại bãi đất trống giữa đầm.

Ngày nay, đền Đa Hòa không chỉ là nơi tưởng nhớ Chử Đồng Tử và Tiên Dung mà còn là điểm đến linh thiêng để cầu mong tình yêu đích thực và hạnh phúc gia đình. Trong đền có ba pho tượng của Chử Đồng Tử, Tiên Dung và Tây Sa công chúa, cùng nhiều bảo vật quý giá như đôi lọ Bách Thọ và các bức hoành phi cổ.

Đền Đa Hòa đã được Nhà nước công nhận là Di tích Văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1962.

Vị trí: Thôn Đa Hòa, xã Bình Minh, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên

Lễ hội: Tổ chức ba năm một lần từ ngày 10 đến 12 tháng 2 Âm lịch.

Đền Dạ Trạch, còn được gọi là Đền Hóa, là nơi thờ phụng Chử Đồng Tử cùng hai vị phu nhân là công chúa Tiên Dung và công chúa Hồng Vân (Tây Sa). Theo truyền thuyết, đền được xây dựng trên nền thành quách xưa, nơi Chử Đồng Tử và Tiên Dung - con gái vua Hùng thứ 18 - đã hóa về trời, để lại một câu chuyện tình yêu đẹp giữa chàng trai nghèo khó và nàng công chúa xinh đẹp. Tình yêu của họ không chỉ là biểu tượng của sự vượt qua rào cản giai cấp mà còn là nguồn cảm hứng cho sự phát triển của cộng đồng khi họ cùng dân làng khai khẩn đất hoang.

Kiến trúc của đền Dạ Trạch mang đậm nét cổ kính và linh thiêng, với ba tòa nhà chính được xây dựng theo kiểu chữ I (công). Tòa hậu cung, với mái vòm ba tầng, tạo cảm giác như đang đứng trong khoang thuyền. Trong chính điện, ba pho tượng lớn được đặt trang trọng: Chử Đồng Tử ngồi giữa trong bộ hoàng bào, bên trái là Tiên Dung, và bên phải là công chúa Tây Sa.

Vị trí: Thôn Đa Hòa, xã Bình Minh, huyện Khoái Châu, tỉnh Hưng Yên

Lễ hội: Hàng năm, từ ngày 10 đến ngày 12 tháng 2 Âm lịch, lễ hội đền Chử Đồng Tử được tổ chức tại đền Dạ Trạch, thu hút đông đảo du khách thập phương.

Đền Và, còn được gọi là Đông Cung trong hệ thống Tứ cung của xứ Đoài, là nơi thờ phụng Tản Viên Sơn Thánh - vị thần đứng đầu trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Theo truyền thuyết, sau khi giúp dân dựng núi và trị thủy, Đức Thánh Tản Viên đã dừng chân tại một quả đồi ven sông Tích, nơi Ngài nhìn thấy những đám mây ngũ sắc bao phủ cả vùng. Xem đó là điềm lành, Ngài đã cho xây dựng một cung điện và đặt tên là Vân Già đông thần cung, tiền thân của Đền Và ngày nay.

Đền Và không chỉ là nơi linh thiêng thờ phụng Tản Viên Sơn Thánh mà còn là biểu tượng của sự phồn thịnh và bình an. Người dân làng Vân Gia, nơi đền tọa lạc, luôn gìn giữ và phát huy truyền thống thờ cúng, coi đây là nguồn gốc của sự may mắn và thành công trong cuộc sống. Năm 1964, Đền Và đã được Nhà nước công nhận là Di tích Lịch sử Văn hóa cấp Quốc gia.

Vị trí: Thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội

Lễ hội: Hội mùa xuân diễn ra từ ngày 13 đến 15 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, thu hút đông đảo du khách thập phương.

Khu di tích lịch sử Đền thờ Tản Viên Sơn Thánh tọa lạc trên sườn Tây dãy núi Ba Vì - ngọn núi linh thiêng bậc nhất Việt Nam, nơi gắn liền với truyền thuyết Sơn Tinh - Thủy Tinh. Theo truyền thuyết, Tản Viên Sơn Thánh (Sơn Tinh) đã kết hôn với công chúa Ngọc Hoa, con gái vua Hùng thứ 18, và cuộc hôn nhân này dẫn đến cuộc chiến kéo dài giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh. Khu di tích bao gồm ba ngôi đền chính: đền Thượng, đền Trung và đền Hạ, mỗi đền mang một nét kiến trúc và lịch sử riêng biệt.

• Đền Thượng (Chính cung Thần điện) nằm ở độ cao 1227m, được xây dựng từ thời An Dương Vương, là nơi linh thiêng nhất trong quần thể di tích.
• Đền Trung (Trung Cung) tọa lạc ở độ cao 500m, được xây dựng từ thời Lý, nổi bật với kiến trúc hoành tráng và vị trí đẹp nhất trên sườn Tây núi Ba Vì.
• Đền Hạ (Tây Cung) nằm dưới chân núi, bên dòng sông Minh Quang, là nơi thờ tự yên bình và cổ kính.

Vị trí: Xã Minh Quang và Ba Vì, huyện Ba Vì, Hà Nội

Đền Gióng Sóc Sơn, còn được gọi là Đền Sóc, là nơi thờ phụng Phù Đổng Thiên Vương - vị thánh thứ hai trong Tứ Bất Tử của tín ngưỡng dân gian Việt Nam. Theo truyền thuyết, đây là nơi in dấu vết ngựa sắt của Thánh Gióng, vị anh hùng đánh đuổi giặc Ân, tượng trưng cho tinh thần bất khuất và ý chí quật cường của dân tộc. Ngôi đền được xây dựng trên nơi có dấu chân ngựa sắt, tạo nên một không gian linh thiêng và đậm chất huyền thoại.

Khu di tích ban đầu chỉ là một miếu nhỏ, nhưng sau chiến thắng quân Tống, vua Lê Đại Hành đã cho xây dựng lại thành đền thờ uy nghi. Ngày nay, cụm di tích bao gồm 6 công trình chính: Đền Thượng, Đền Mẫu, Đền Trình (Đền Hạ), Chùa Đại Bi, Chùa Non và khu nhà bia. Đặc biệt, bức tượng Thánh Gióng trên đỉnh núi Đá Chồng, cao 11,07m và nặng 85 tấn, được làm từ đồng nguyên chất, là điểm nhấn nổi bật của khu di tích.

Vị trí: Núi Vệ Linh (núi Sóc), thôn Phù Linh, xã Phù Linh, huyện Sóc Sơn, Hà Nội

Lễ hội: Hội Gióng Sóc Sơn diễn ra từ ngày 6 đến ngày 8 tháng Giêng Âm lịch hàng năm, thu hút hàng nghìn du khách thập phương.